In de eerste stap worden alle spelregels van het schaken behandeld.
Veel aandacht is er daarnaast voor de basisvaardigheden die nodig zijn
om het spel te spelen.
In vergelijking met andere leerboeken kent de stappenmethode een unieke
leerstofvolgorde. Het aanleren van mat wordt zolang mogelijk
uitgesteld. Dat wekt aanvankelijk verwondering en zelfs ongeloof, maar
de praktijk heeft inmiddels bewezen dat deze aanpak voortreffelijk
werkt. Kinderen leren echt goed schaken, zeker als hun tussentijds
genoeg tijd wordt gegund om veel te spelen.
De 'eerste stap' bestaat uit een handleiding en werkboeken.
Voor kinderen van 6 tot ongeveer 9 jaar zijn er speciale werkboeken: de Opstapjes.
■ Handleiding voor schaaktrainers Stap 1
Bekijk enkele bladzijden uit een boek naar keuze: download.
De handleiding is een grote steun voor de lesgever (schaaktrainer, ouder), zelfs voor een ervaren onderwijzer. Kant en klare lessen, aanwijzingen voor het werken met de werkboeken, hulp geven, noem maar op. Vrijwel alles staat erin.
Inhoud:
Inleidende artikelen over onder meer:
Extra artikelen:
Basisdeel stap 1
Voor het werkboek stap 1 zijn er 15 lessen.
Opstapje
In een lang hoofdstuk is er aandacht voor het lesgeven aan jonge kinderen en het werken met de twee opstapjes. Aandacht voor:
Vervolgens lopen we door alle 'schaaklessen' (die we gezien de aanhalingstekens niet te letterlijk moeten nemen). De lessen voor de eerste stap in het basisdeel zijn het uitgangspunt. Per les staan suggesties voor het werken met de jonge leeftijdsgroep. De lesgever moet zelf bepalen wat de beste aanpak is voor de groep of eenling aan wie hij schaken leert.
Stap 1 plus
Voor het plusdeel zijn er 8 lessen.
De onderwerpen in het plusdeel zijn heel sterk gericht op het verbeteren van
het zien van aanval en verdediging, kortom de bordvisie.
De stof is grotendeels bekend, maar nu is er een extra facet van belang zodat
de leerling een keus moet maken uit twee verschillende mogelijkheden. Dit
geldt voor de lessen 'Materiaal winnen', 'Verdedigen' (verdedigen komt ook in 2 andere lessen aan bod) en 'Bordvisie'.
Het ruimteaspect, nog steeds lastig op dit niveau, vinden we terug in de
lessen over mat en remise. Beide begrippen verdiepen we nog enigszins en we
geven andersoortige oefeningen. Bij een moeilijk begrip, en dat is mat
zeker, helpt veelzijdig oefenen. In stap 1 plus moet de leerling echt denken
en ervoor gaan zitten, anders lukt het niet.
Sommige lessen kunnen kort zijn. Zaak is dat de leerlingen op de juiste
manier de opgaven moeten kunnen maken. Helemaal geen instructie is niet aan te bevelen.
Naast opgaven staan er in het werkboek geheugensteunen. Dit zijn korte samenvattingen voor de leerlingen van de les uit de handleiding.
Er zijn 13 geheugensteunen
Op de andere 42 bladzijden staan steeds 12 opgaven per blad. Dat betekent een totaal van 42x12-18 (voor tekeningen)= 486 opgaven.
Een voorproefje? Mat in één
De onderwerpen van de opgaven zijn dezelfde als die in de handleiding.
Zie Handleiding voor schaaktrainers.
Lees meer over de Extra boeken onder info.
Het extra werkboek staat vol met louter oefeningen. De geheugensteun kan worden gedownload Stap 1 extra.
Op de eerste 44 bladzijden van het werkboek staan de opgaven met dezelfde onderwerpen als in de
gewone werkboek van stap 1. Die zijn niet alleen nuttig als extra oefening, maar vooral ook als herhaling.
De laatste 12 bladzijden zijn gemengde opgaven zonder een thema-aanduiding: het type mix. Ze
lijken al meer op een echte partij. Het oplossen van dergelijke opgaven is
voor een eerste-stapper moeilijk. Nu zijn de onderwerpen in stap 1 gelukkig
beperkt: materiaal winnen, mat in één zetten en verdedigen. Dan is de koek
al bijna op. Bij elke opgave moet de leerling een lijstje met drie vragen
aflopen:
- Kan ik materiaal winnen?
- Kan ik mat zetten?
- Is er een stuk van me in gevaar?
De opgaven met meerkeuzevragen over rokeren en pat spreken voor zich.
Een bladzijde met mixopgaven: Mix: D
De antwoorden staan niet in de handleiding, wel op deze website (downloaden).
Lees meer over de Plus boeken onder info.
De inhoud van het werkboek stap 1 plus:
Min of meer nieuwe onderwerpen:
Verdieping van al behandelde onderwerpen:
In de handleiding van Stap 1 staan ook lessen voor het plusdeel.
Waarom deze uitbreiding? Lees meer over de Mixboeken onder info.
In het mix werkboek staan 61 pagina's met opgaven, dat komt neer op 61x12=732-9 (tekeningen e.d.) = 723 opgaven.
De thema's zijn bekend uit Stap 1 en Stap 1 plus. Voor het plusboek waren er tot dusver geen gemixte oefeningen. Voor alle oefeningen is er de simpele opdracht: Speel de beste zet. Net als in een echte partij weet je niet of je kunt winnen of je moet verdedigen. Kun je mat zetten, materiaal winnen of is een stuk in gevaar. Kortom, van alles wat.
Twee soorten opgaven zijn anders: er is op vrijwel elke bladzijde een meerkeuzevraag en een opgave met een variant onder het bord die je moet aanvullen. Alleen op de laatste 4 bladzijden staat het thema aangegeven: 2 pagina's met materiaal winnen en 2 met verdedigen. Waarom wel met thema-aanduiding? De opgaven zijn lastiger.
Voor wat hulp kan de geheugensteun helpen: Stap 1 mix
Het werkboek Stap 1 wordt ook veel gebruikt voor heel jonge kinderen. Dat gaat wel, maar het is verre van ideaal. Niet vreemd omdat de stapppenmethode destijds in 1987 opgezet is voor kinderen van 9 jaar en ouder.
De trend is dat kinderen op steeds jongere leeftijd leren schaken. Voor kinderen van ca. 6-8 jaar zijn daarom twee aparte werkboeken verschenen waarbij de opgaven zijn aangepast aan de leeftijdsgroep. Deze werkboeken overlappen natuurlijk ten dele met de gewone eerste stap. Deel 1 loopt tot en met les 6 uit de handleiding, deel 2 begint met mat. (Zie Handleiding voor schaaktrainers)
Wat zijn de verschillen met het gewone werkboek Stap 1?
Lesgevers (en dat zullen vaak ouders zijn) zijn aangewezen op de Handleiding van de eerste stap. Er is een extra hoofdstuk over het lesgeven aan jonge kinderen. Verder staat natuurlijk aangegeven wat de de bedoeling is van elke bladzijde uit het werkboek en welke moeilijkheden te verwachten zijn.
De antwoorden van de opgaven van beide werkboeken (indien nodig!) zijn te downloaden. Ze staan niet in de handleiding.